Maus - Art Spiegelman

Maus door Art Spiegelman vertelt het verhaal van Vladek Spiegelman. Zijn zoon Art wil graag het verhaal van zijn vader in een stripvorm gieten, wat niet zo eenvoudig blijkt als gedacht. Vladek vertelt over de Tweede Wereldoorlog en wat hij samen met (maar ook apart van) zijn vrouw allemaal hebben meegemaakt. Daarbij toont Spiegelman ook hoe het was voor zijn vader om een overlevende te zijn van de oorlog, en heeft hij het ook over hun toch best moeilijke relatie.

Ik had eventjes nodig om in dit verhaal te raken. Hoewel ik eigenlijk wel zeer geïnteresseerd ben in de Tweede Wereldoorlog, duurde het toch een hele tijd voordat ik mijn aandacht bij dit boek kon houden. Kwam het misschien wat te traag op gang? Eigenlijk niet, want Spiegelman komt meteen met de deur in huis vallen met de vertelling van een overlevende. Ik kan het niet goed beschrijven. Ik las het boek met de gedachte 'ik vind het maar niks' tot ik ongeveer halverwege zat, toen kon ik me ineens wel verliezen in deze graphic novel.

Ik vond het wel zeer intrigerend om een verhaal uit de oorlog te lezen in stripvorm. Hoewel ik over het algemeen niet zo snel neig om een graphic novel te lezen, was dit wel een heel andere ervaring dan een normaal stripverhaal lezen. Dit verhaal gaat over gruwel en trauma, maar ook over een zoon die een moeilijke relatie heeft met zijn vader. Een zoon die het gevoel heeft in de schaduw te leven van zijn oudere broer, een kind dat gesneuveld is tijdens de oorlog. Een gedurfde keuze om dit te illustreren, maar het had wel iets. Ik vind het dan ook heel krachtig dat dit boek gebaseerd is op een waargebeurd verhaal, op het waargebeurde verhaal van Spiegelmans vader. Je ontdekt in alle oorlogsboeken wel hoe afgrijselijk en verschrikkelijk de oorlog was, maar ik vond het nog net iets enger om een getuigenis te lezen. Zeker een aanrader.

Ik vond het ook heel interessant dat Spiegelman ook toont hoe zijn vader zich gedroeg terwijl hij zijn verhaal deelde met zijn zoon. Ze hadden vaak ruzie en er waren duidelijke spanningen tussen de twee. Spiegelman stoorde zich voornamelijk aan zijn vaders gierigheid. Langs de ene kant snapte hij het wel waarom zijn vader zich zo gedroeg, maar langs de andere kant kon hij hier ook niet goed mee omgaan. Op sommige momenten gaat Spiegelman alleen maar langs bij zijn vader omdat hij wil verder werken aan zijn verhaal. Misschien hard, maar wel realistisch.

We maken in dit verhaal kennis met heel veel personages maar we leren slechts een beperkt aantal beter kennen. Zo vertelt Vladek namelijk wat er allemaal veranderde in zijn vrouw, Spiegelmans moeder, tot ze uiteindelijk zelfmoord zou plegen. We volgen Vladek doorheen de oorlog, dus hem leren we ontzettend goed kennen en zien ook wel een vrij duidelijke evolutie in zijn karakter. Dit blijft eerder beperkt bij Art (Spiegelman zelf). Vladek komt vele mensen tegen die hij goed kende, maar de meeste personages hadden hetzelfde lot: ze hebben de oorlog niet overleefd, of ze werden nooit meer teruggezien (wat zeer waarschijnlijk betekent dat zij ook gesneuveld zijn). Wat ik ook een mooi detail vond, is dat de joden voorgesteld worden als muizen, terwijl de Duitsers voorgesteld worden als katten. Dit maakt het nog duidelijker dat de Nazi's echt op jacht waren naar joden.

Iets wat me meteen opviel aan dit boek zijn de verschillende taalfouten. In het begin dacht ik dat de vertaling van het Engelse verhaal niet goed gelukt was, maar ik kreeg al snel door dat deze fouten met opzet werden toegevoegd. Er zijn namelijk geen taalfouten te vinden doorheen het verhaal, behalve wanneer Vladek aan het spreken is. Dit komt doordat hij van Poolse afkomst is, en hij heeft vermoedelijk nooit volledig de Engelse taal onder de knie gekregen. Ik vond dit eigenlijk best storend, maar naarmate ik het boek meer kon appreciëren, lukte het ook veel vlotter om door de taalfouten te lezen. Hieronder zie je enkele voorbeelden van de fouten die hij maakte.

Volgens mij zou dit boek een heel goed zijn om te behandelen tijdens de les. Niet alleen de unieke vormgeving van het verhaal zijn daarbij interessant, maar de actualiteit van de oorlogen in Oekraïne en Palestina kunnen hieraan gekoppeld worden. Er zou ook een discussie kunnen gevoerd worden over het voorstellen van mensen als dieren, en wat de mogelijke achterliggende boodschap hierachter kan zijn. Ik zie hoe dan ook zeer veel mogelijkheden om met dit boek aan de slag te gaan.